ENGLISH VERSION HEARE


Tytuł projektu: „Renowacja zabytkowego kościoła drewnianego w Wólce Niedźwiedzkiej”

Cel projektu: Zachowanie i wzrost dostępności zabytkowego kościoła drewnianego w Wólce Niedźwiedzkiej jako regionalnej atrakcji turystycznej Podkarpacia prowadzące do podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru gminy Sokołów Małopolski

Beneficjent: Parafia Rzymskokatolicka pw. Matki Bożej Królowej Polski w Wólce Niedźwiedzkiej.

Historia

Zabytkowy kościół Matki Bożej Królowej Polski w Wólce Niedźwiedzkiej położony na niewielkim wzniesieniu, tuż przy drodze Sokołów Małopolski – Leżajsk jest perłą architektury sakralnej na Podkarpaciu.

Kościół stoi w Wólce Niedźwiedzkiej od 1912 roku,  kiedy to został odkupiony i przeniesiony z odległej o 10 km Woli Zarczyckiej. Wybudowany został, jak można znaleźć w kronikach parafialnych, w 1576 roku, był to ten rok, w którym po ucieczce Henryka Walezego na tronie Polski zasiadł Stefan Batory.

Drewniana świątynia pierwotnie pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego ucierpiała podczas najazdu Tatarów w roku 1624, na szczęście ani wtedy, ani podczas późniejszych zawieruch nie została podpalona i przetrwała do dziś.

We wspomnianym roku 1912 po wybudowaniu w Woli Zarczyckiej kościoła murowanego, dotychczasowa drewniana świątynia wraz z całym wyposażeniem została sprzedana mieszkańcom Wólki Niedźwiedzkiej. Kościół kawałek po kawałku  rozebrano i złożono na nowo. Wraz z nim przyjechało z Woli do Wólki cenne wyposażenie wnętrza. Radość mieszkańców wsi była przeogromna. Zawiązali oni komitet mający na celu renowację zabytku i doprowadzenie do utworzenia parafii. Komitet złożony z kierownika szkoły i rolników działał sprawnie. Wólczanie i ludzie z okolicy  chętnie składali datki i wspólnie pracowali przy wznoszeniu świątyni.

Poświecił ją 6 lipca 1913 roku  ks. Józef Gryziecki proboszcz z Woli Zarczyckiej. Wtedy też odbyła się w świątyni pierwsza tzw. Msza Prymicyjna, młodego księdza Adama Osetka. Mieszkańcy Wólki Niedźwiedzkiej wspominali wielkie masy ludu z okolicznych wiosek, które jak to ujęli, wypełniły kościółek po brzegi i otoczyły go niby wieńcem w koło.

Ponieważ prace przy organizacji nowej parafii były dalekie od ukończenia, niektórzy mieszkańcy zwrócili się z gorącym apelem do swoich rodaków w Stanach Zjednoczonych o pomoc przy dalszych pracach, w tym budowie plebani.

Samodzielna parafia w Wólce Niedźwiedzkiej powstała w 1927 roku. 

Wnętrze Kościoła

W kościele można zauważyć pozostałości polichromii, które zostały odsłonięte w toku prac renowacyjnych z 2018 roku. Oryginalne znajdują się w prezbiterium a odtworzone na kolumnach przy wejściu do zakrystii. Badania jeszcze trwają, ale niewykluczone, że malowidła pamiętają jeszcze czasy powstania kościoła. W czasie renowacji usunięto modrzewiowe deski zasłaniające całość pierwotnych powierzchni arkad oddzielających nawy. Na niektórych belkach zachowały się fragmenty historycznych polichromii ściennych, zabytkowe dekoracje malarskie inskrypcje i motywy roślinne. Niestety większość polichromii zwłaszcza w nawie głównej mocno naznaczył upływ czasu uniemożliwiając  ich pełne odtworzenie. Na szczególną uwagę zasługują widoczne przy zakrystii tak zwane Zacheuszki czyli miejsca naznaczone olejem krzyżma używane do konsekracji kościoła, pod nimi umieszcza się świeczniki lub lampki, te które widzimy w nawie głównej odtworzono na podstawie zachowanych w prezbiterium oryginału. Jako całość wnętrze świątyni zaprojektowane jest konsekwentnie, pewna surowość jaką się charakteryzuje dobrze współgra z barwnymi akcentami obrazów i dekoracji.

Ołtarz główny

Ołtarz główny przywieziono do Wólki razem z kościołem w 1912 roku. W ołtarzu miedzy dwoma kolumnami znajduje się malowany na płótnie duży obraz Matki Bożej Królowej Polski poświęcony w 1928 roku. Warto wiedzieć, że w oryginalnym ołtarzu była pochodząca z 1824 roku zasuwa z namalowanym na płótnie obrazem Przemienienia Pańskiego, pierwotnie kościół był pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, a obecnie Matki Bożej Królowej Polski. Nad obrazem widoczny jest symbol Ducha Świętego, a nad nim wyobrażenie Boga Ojca, któremu grają umieszczone po bokach anioły z instrumentami muzycznymi. Figury te jak i anioły poniżej są rzeźbione w drewnie i pozłacane. Również tabernakulum obłożono drewnem.

Wisząca ambona

Wisząca ambona wyróżnia się swoim kolorem i kształtem, to zbytek z okresu baroku z drugiej połowy XVII wieku. Przez setki lat kazalnica służyła kapłanom do wygłaszania kazań. W XX wieku podobnie jak i w innych świątyniach w związku z rozwojem technologii nagłaśniania używanie ambony nie było już konieczne. Do kazalnicy prowadzą schody ozdobione w ornamenty roślinne a u jej spodu znajduje się symbol Ducha Świętego.

Ołtarze boczne

W kościele znajdują się dwa ołtarze boczne. Jeden z nich to ołtarz Matki Bożej Niepokalanej. Widoczna na nim malowana na tle pejzażu Matka Boża stoi na kuli ziemskiej depcząc węża kusiciela, symbol grzechu pierworodnego. Sposób jej przedstawienia nawiązuje do apokalipsy Świętego Jana apostoła,  w której pojawia się niewiasta obleczona w słońce, która ma pod nogami księżyc, a nad jej głową widnieje wieniec z gwiazd dwunastu. Drugi ołtarz Świetego Józefa: Św. Józef tradycyjnie przedstawiony pod postacią starca trzyma w dłoni lilię symbol czystości, w czym nawiązuje do tematu niepokalanego poczęcia Maryi. Oba ołtarze wykonane są z drewna lipowego a szaty postaci zostały wyciśnięte w blasze cynkowej i pozłocone, ołtarze zostały odrestaurowane w latach od 2002 do 2010. Niestety źródła nie podają autorów ani czasów ich postania.

Chrzcielnica

Barokowa chrzcielnica  również przybyła razem z kościołem z Woli Zarczyckiej.  Na pokrywie znajdują się rzeźbione w drewnie figury Jezusa i Jana Chrzciciela, to scena chrztu Zbawiciela w rzece Jordan. Pokrywa i część mieszcząca naczynie z wodą święconą są złocone na przegubie kielicha znajdują się trzy złocone płaskorzeźby w kształcie dużych róż. W symbolice chrześcijańskiej różę odnosi się do męczeństwa szczególnie Chrystusa i do Matki Bożej .

Organy

Nad wejściem głównym do kościoła na chórze muzycznym znajdują się organy. Zostały zbudowane w 1934 roku przez mistrza Wojciecha Ryczaja z Bliznego, miejscowości położonej o 100 km od Wólki Niedźwiedzkiej . Fundusze na ten cel udało się zebrać parafianom. Organy poświecił w 1935 roku ksiądz Ludwik Bukała dziekan sandomierski. Instrument podzielony jest na trzy  polichromowane i złocone segmenty. Organy mają dziewięć głosów , tu warto wyjaśnić, że organowe piszczałki pogrupowane są w głosy charakteryzujące się określonymi właściwościami dźwiękowymi tzn. na jeden głos składa się tyle piszczałek ile instrument posiada klawiszy w danej sekcji. Głosy organowe posiadają niezwykłe nazwy np. pryncypał, flet leśny, róg nocny. W 2001 roku dokonano gruntownego przeglądu, remontu i strojenia naszych organów.

Konstrukcja kościoła

Kościół zbudowany jest z drewna modrzewiowego, po przebudowie 1912 roku został podwyższony o dwa metry, a w roku 1921 dobudowano przedsionek przed głównym wejściem. Kościół zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz szalowany jest jodłowymi deskami. Pierwotnie dach świątyni kryty był gontem, potem pokryto go dachówką, a następnie czerwoną blachą. W toku prac renowacyjnych przeprowadzonych w 2018 roku przywrócono w zabytkowej części świątyni gont. Zwieńczeniem bryły kościoła jest mała wieżyczka z dzwonem, który oznajmia rozpoczęcie nabożeństwa.

Dzwonnica

Kościelna stalowa dzwonnica została zbudowana 1971 roku. Najstarszy z trzech dzwonów z wizerunkiem Św. Wojciecha i napisem Adalbertus czyli Wojciech wykonany został w 1925 roku waży 170 kilogramów, dzwon ten ukryto na cały okres drugiej wojny światowej na podwórzu jednego z parafian i w ten sposób go ocalono. Dzwon Wojciech zabrzmiał ponownie na rezurekcji tuż po zakończeniu działań wojennych. Kolejny ważący 270 kilogramów z napisem imię moje Maryja ufundowali parafianie w 1971 roku . Ostatni z dzwonów najcięższy ważący 430 kilogramów z napisem imię moje Jan Chrzciciel został ufundowany rok później przez parafian i rodziny ze Stanów Zjednoczonych.